برخی ویژگی های کتاب من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق از نگاه حضرت استاد آیت الله مددی

1-تفاوت بین رُویَ با رَوی در کتاب فقیه: بر خلاف نظر اکثریت، رُویَ در کتاب فقیه دال بر ارسال یا ضعف روایت نیست چرا که شیخ صدوق در مقدمه کتاب خود تصریح میفرمایند که فقط روایاتی را نقل میکنند که از نظر وی قابل اعتماد وصحیح میباشند مگر در مورد روایاتی که شیخ صدوق تصریح میفرمایند (لا أفتی به) که دال بر ضعف یا طرح روایت میباشد، بلکه رُویَ به این معناست که طریق این روایت در مشیخه وجود ندارد و در مقابل رَوی به این معناست که طریق این روایت در مشیخه ی فقیه موجود میباشد.

2- تفاوت بین مشیخه ی تهذیب و مشیخه ی فقیه: مشیخه ی تهذیب معظمش اجازات است و بکتب اصحاب طریق نوشته است و به اصطلاح فهارس است در حالی که مشیخه ی فقیه معظمش اسناد است و به روایات اصحاب طریق نوشته است و به اصطلاح اسانید است.

3- شیخ صدوق در نقل روایات در فقیه بسیار به استاد خود ابن الولید متأثر است و به همین دلیل مثلاً در سراسر کتاب فقیه، روایتی از طریق محمد بن عیسی عن یونس ندارد، چرا که ابن الولید این طریق را صحیح نمیداند، و شیخ صدوق نیز به تبع در کتاب فقیه که کتابی فتوایی است هیچ روایتی را با این طریق ذکر نکرده است هرچند در کتب دیگر خود مانند کتاب خصال روایات مختلفی را از این طریق و امثال آن نقل فرموده اند.

4- نقل شیخ صدوق از کتاب نوادر ابن ابی عمیر به معنای ضعف روایت نیست زیرا کتب نوادر در میان کتب اصحاب به دو معنی موجود بوده:

الف: نوارد به معنای شاذ و ضعیف: اگر نوادر به صورت بدون الف و لام باشد منظور همین نوع است که شامل نوادر در ضمن ابواب و یا باب نوادر در آخر کتب روایی میباشد مانند نوادر (ابواب الزیادات) یا (ابواب النوادر) یا (له نوادر) یا (نوادر المصنف یا المصنفین) مرحوم محمد بن علی بن محبوب.

ب: نوادر به معنای ناب و خیلی عالی: اگر نوادر به معنای اسم کتاب باشد و با الف و لام یا اضافه باشد مراد همین نوع از نوادر است مانند: (نوادر الحکمة) یا (له کتاب النوادر) و یا (نوادر إبن أبی عمیر) که شش جلد بوده و مسلماً از کتب مهم روایی در نزد شیعه بوده است.

والله العالم

برداشت و تقریر: سید محمد علوی